Sa mga nagdaang linggo, muling sumabog ang social media sa gitna ng sunod-sunod na political content, mga larawan na walang malinaw na konteksto, at mga komentaryong nagbibigay ng sari-saring interpretasyon. Naging sentro ng usapan ang dalawang magkaibang larawan: ang una ay kuha ng Pangulo at Unang Ginang na magkatabi sa isang pormal na aktibidad, parehong nakangiti at tila komportable sa isa’t isa; ang pangalawa ay collage ng ilang personalidad—mga abogado, politiko, at isang babaeng bitbit ang mga supot sa harap ng mga sako ng bigas—na mabilis na nag-viral dahil sa mga caption na hindi naman galing sa kanila ngunit nag-udyok sa publiko na gumawa ng sariling konklusyon. Walang malinaw kung ano ang pinanggalingan ng mga litratong ito, ngunit ang timing at framing ng mga nagkalat sa internet ay sapat upang magbukas ng pinto sa isa na namang bugso ng haka-haka at pulitikal na interpretasyon.

Hindi bago sa bansa ang ganitong eksena, ngunit kakaiba ang lakas ng dagundong ngayon. Ang simpleng body language ng Pangulo at Unang Ginang ay binabasa ng ilan bilang indikasyon ng tensyon o kaya naman ay pagtatakip ng personal na problema. Sa iba, normal lang itong larawan ng mga mag-asawa sa isang event, ngunit sa panahon ng social media, bihira nang manatiling “normal” ang kahit anong public photo. Kahit maliit na kilos, tingin, o distansya ng upuan ay nagiging “clue” umano para sa mga masusing nagmamatyag sa takbo ng politika. Ang mas nakakabigla, halos walang kahit sinong sangkot ang naglalabas ng pahayag para ituwid ang usapan—na lalo pang nagpapalakas sa ingay.

Kasunod nito ang sunod-sunod na posts ng iba’t ibang vlogger at pages na nagpakalat ng umano’y “leaked text messages.” Ang ilan ay simpleng text screenshots na walang pinanggalingan, walang detalye, at walang verification. Pero gaya ng nakasanayan, hindi iyon nakapigil para kumalat ang mga espekulasyon. May mga nagsabing ang “leak” ay magpapatumba raw sa imahe ng administrasyon; may iba namang nagsabing ito’y malinaw na disinformation na idinisenyo para sirain ang gobyerno. Sa mga ganitong pagkakataon, imposible nang malaman kaagad kung alin ang totoo, alin ang gawa-gawa, at alin ang pinalaki lang dahil sa algorithm na mahilig sa kontrobersiya.

Nagbigay ng pahayag ang isang kilalang abogado sa hiwalay na panayam, ngunit dahil hindi malinaw ang konteksto kung sino o ano ang tinutukoy niya, naging bukas iyon sa maraming interpretasyon. Ang ilan sa mga manonood ay nagbasa ng kanyang tono bilang patama. Ang iba naman ay nagsabing depensa ito sa isang opisyal. May ilang nagsabing wala siyang tinutukoy na kahit sino at pangkalahatan lang ang kanyang sinasabi. Ngunit sa pulitikang puno ng tensyon, ang kahit anong general statement ay puwedeng maging spark ng interpretasyon na magpapalakas sa mga umiikot na tsismis. Sa social media lalo, sapat nang i-edit ang isang clip at bigyan ito ng malakas na caption para magmukhang may mas malalim itong ibig sabihin.

Samantala, ang babaeng kasa-kasama ng litrato na naglalakad sa harap ng mga sako ng bigas ay ginamit ng ilan upang magpahiwatig na may kinalaman ito sa isang mas malaking isyu. Ang iba naman ay nagtanong kung bakit ito kailangang iugnay sa iba pang larawan na wala namang malinaw na koneksyon. Sa loob ng ilang oras, ang simpleng litrato ay ginawang simbolo ng “anomalya,” “kahirapan,” o “pagkakataon” depende kung aling page ang nag-post. Sa ganitong uri ng misinformation ecosystem, ang mga larawan ay nawawalan ng totoong konteksto at nagiging bahagi ng opinyong pampulitika.

Ang mas nakakalito pa, sunod-sunod ang pag-uugnay na ginagawa ng publiko, na tila naghahanap ng iisang naratibo na magpapaliwanag sa lahat. Para bang bawat larawan, video, at biro ay may tinatagong mensahe. Sa kabuuan, ang tumitibay ay hindi ang katotohanan—kundi ang emosyon. Kapag ang tao ay nakakaramdam ng pangamba, pagkalito, o pagkadismaya, mas mabilis silang kumapit sa naratibong nakakaramdam silang “may nalalaman” sila. Ito ang isa sa mga dahilan kung bakit maraming Pilipino ang agad nakakumbinsi ng mga walang-source na posts.

Sa ganitong klima, hindi maiiwasang pumasok ang isyu ng tiwala. Marami ang nagsasabing bumababa ang transparency ng administrasyon dahil hindi nito agad tinutugunan ang mga umiikot na balita. May ilang analyst na nagsabing hindi naman problema na hindi maglabas ng pahayag, dahil baka hindi dapat binibigyan-pansin ang mga walang basehang tsismis. Ngunit sa isang bansa kung saan mabilis kumalat ang maling impormasyon, ang kawalan ng malinaw na sagot ay nagmumukhang pag-iwas, kahit hindi naman iyon ang intensyon. Ang perception ay nagiging katotohanan, at iyon ang problemang hinaharap ng sinumang nasa poder.

Kahit walang patunay na totoo ang anumang umano’y “scandal,” ang pagputok ng mga haka-haka ay sapat na upang maapektuhan ang working dynamics ng gobyerno. Kapag may lumalakas na usapin na may “hindi pagkakasundo,” nagiging mas mahirap para sa mga opisyal na magtrabaho nang hindi sinusuri ang bawat kilos nila. Lahat ay puwedeng gamiting clip, meme, o propaganda. Ang mga pangyayaring walang kinalaman sa mga tsismis ay maaari ring ma-edit para magmukhang bahagi ng isang mas malaking kwento.

Sa mga ganitong pagkakataon, lumilitaw ang tinatawag ng mga eksperto na perception war—isang laban kung saan hindi katotohanan ang baril, kundi naratibo. Kapag may mga interes na gustong baguhin ang tingin ng publiko, sapat nang magkalat ng 10 magkaibang bersyon ng isang isyu para malunod ang totoong impormasyon. At dahil ang mga Pilipino ay may kultura ng pagkalap ng “inside info,” kahit walang basehan, madalas mas mabilis kumalat ang haka-haka kaysa ang opisyal na pahayag.

Idagdag pa rito ang social media echo chambers. Kapag may isang page na nag-post ng teorya, may sampu pang magre-repost, may tatlumpu pang gagawa ng reaction video, at may daan-daang komentaryo mula sa mga taong naniniwala o kumokontra. Ang resulta: hindi na alam ng tao kung ano talaga ang unang impormasyon. Ang natitira ay ingay, emosyon, at gut feeling—isang delikadong kombinasyon sa panahon ng pulitika.

Habang patuloy ang pagsabog ng espekulasyon, hindi maikakaila na may epekto ito sa imahe ng administrasyon. Kahit hindi naman totoo ang mga tsismis, ang kawalan ng malinaw at mabilis na sagot ay nagbabantang magdulot ng pagkalito. Ang ilang mamamayan ay nagsasabing mahirap nang malaman kung alin ang dapat paniwalaan. Ang iba naman, kahit walang patunay, ay agad naniniwala na may masamang nangyayari dahil pakiramdam nila ay paulit-ulit ang ganitong pattern sa kasaysayan.

Ngunit dapat tandaan na sa ngayon, walang opisyal na ulat na nagpapatunay sa alinman sa mga kumalat na paratang. Ang mga larawang pinaikot online ay walang pinatutunayang masama; karamihan ay kinuha sa iba’t ibang okasyon na walang koneksyon. Ang mga boses ng mga taong nasa viral posts ay hindi humarap upang kumpirmahin o kontrahin ang anumang interpretasyon. Ibig sabihin: wala tayong hawak na totoong basehan upang sabihing may kontrobersiya.

Sa kabila nito, patuloy ang pag-iral ng tensyon dahil ang tao ay may natural na hilig maghanap ng kwento. Ang pulitika ay isang matagal nang teleserye para sa marami, lalo na’t puno ng personalidad na kilala ng publiko. Kapag nakakita ng larawan, clip, o pagtahimik, agad itong nagiging “plot twist.” Hindi na importante kung totoo—ang mahalaga ay ang pakiramdam na may “nalalamang sikreto.”

Sa huli, ang pinakamalalim na tanong ay hindi kung may iskandalong nagaganap—dahil walang matibay na ebidensya na mayroon. Ang tunay na usapin ay kung paano haharapin ng administrasyon ang ganitong uri ng digital narrative warfare. Sa isang bansang ang pulitika ay nakatali sa emosyon, simbolo, at imahe, ang kredibilidad ay hindi lamang nasisira sa pamamagitan ng mga totoong pagkakamali, kundi pati sa mga haka-hakang hinahayaan mong lumaki nang walang tugon.

Habang patuloy na umiikot ang mga tanong, hindi pa rin malinaw kung kailan matatapos ang maingay na yugto na ito. Ang mga larawang walang konteksto ay patuloy na naglalabasan. Ang mga vlog at commentary ay patuloy na lumilikha ng sariling interpretasyon. At ang publiko, na gutom sa linaw, ay patuloy na nahuhulog sa gulong pabalik-balik sa pagitan ng duda at paniniwala.

Sa gitna ng lahat, ang tanging tiyak ay ito: ang kasalukuyang ingay ay hindi pa magtatapos hangga’t hindi nagbibigay ng malinaw na sagot ang mga nasa loob. Habang patuloy ang pananahimik, mas marami pang espasyong mapupunan ng mga haka-haka, memes, at opinyon. At gaya ng maraming yugto ng pulitika sa nakaraan, magiging tanong muli kung ano ang mas makapangyarihan—ang totoong impormasyon o ang ingay na bumabalot dito.