Isang masaklap na balita ang naglabasan kamakailan sa Camarines Norte kung saan isang 15-anyos na dalagita ang kasalukuyang sumasailalim sa dialysis matapos magkaroon ng chronic kidney disease. Ayon sa mga ulat, ang batang babae ay matagal nang may hindi maayos na lifestyle kung saan araw-araw siyang kumakain ng mga instant noodles, de-latang pagkain, at malimit ding uminom ng softdrinks, halos kada araw. Dahil dito, unti-unting naapektuhan ang kanyang mga bato (kidneys) hanggang sa tuluyan itong humina at kailanganin ng dialysis para lang mapanatili ang kanyang buhay.

Lubos ang pag-aalala ng kanyang pamilya at mga doktor. Ang sakit sa bato na tinatawag na “chronic kidney disease” ay isang uri ng kondisyon kung saan unti-unting nawawalan ng kakayahan ang mga bato na salain ang dumi sa katawan. Karaniwan itong lumalala sa pagdaan ng panahon, lalo na kung hindi maagapan. Sa kaso ng dalagita, inamin ng kanyang pamilya na matagal na itong may hindi balanseng diet at hindi talaga mahilig sa gulay at prutas. Sa halip, paborito raw niya ang mga instant noodles, chichirya, softdrinks, at iba pang processed food na mataas sa sodium, preservatives, at sugar.

Hindi lingid sa kaalaman ng mga eksperto na ang labis na konsumo ng mga ganitong pagkain ay may masamang epekto sa kalusugan, lalo na sa mga kabataan na nasa panahon ng paglaki. Ang mataas na asin (sodium) sa instant noodles at mga de-latang pagkain ay maaaring magpataas ng blood pressure at magdulot ng sobrang trabaho sa mga kidney. Kapag tuloy-tuloy ito, maaari itong mauwi sa pagkasira ng kidney function.

Samantala, ang sobrang pag-inom ng softdrinks ay isa ring kilalang sanhi ng maraming sakit gaya ng obesity, diabetes, at sakit sa puso. Pero sa kasong ito, direktang naapektuhan ang kidney function ng bata. Hindi lang ito isang isolated na kaso; sa katunayan, tumataas ang bilang ng mga kabataang Pilipino na nagkakaroon ng problema sa bato, at isa sa mga tinitingnang dahilan ay ang poor diet na madalas ay puno ng processed food, kulang sa nutrisyon, at sobra sa sugar at asin.

Ang sitwasyong ito ay nagsisilbing babala sa maraming magulang at kabataan ngayon. Marami sa mga kabataan ang naaakit sa mga pagkain at inumin na madaling bilhin, mura, masarap, at mabilis ihanda. Pero ang katotohanan, ito rin ang mga pagkain na may masamang epekto sa kalusugan kapag labis na kinokonsumo. Hindi natin maaaring isantabi ang kahalagahan ng balanseng pagkain, sapat na tubig, at tamang nutrisyon lalo na sa mga lumalaking katawan ng kabataan.

Sa ngayon, patuloy ang gamutan sa dalagita, at umaasa ang kanyang pamilya na gagaling ito kahit pa nangangailangan ng regular na dialysis. Isa itong mabigat na pagsubok, hindi lang pisikal kundi pati emosyonal at pinansyal para sa buong pamilya. Ang dialysis ay isang komplikado at mahal na proseso na kailangang gawin ng ilang beses bawat linggo upang salain ang dugo ng pasyente, dahil hindi na ito kayang gawin ng sarili nitong mga kidney.

Ang istorya ng batang ito ay dapat magsilbing “wake-up call” sa mga pamilyang Pilipino. Dapat tayong mas maging mapanuri sa ating mga kinakain, lalo na kung ito ay para sa ating mga anak. Hindi sapat na busog lang sila sa pagkain; kailangang tiyakin na ang kanilang kinakain ay may sapat na nutrisyon para sa kanilang edad. Marami sa atin ang nasanay sa madaling solusyon—magluto ng noodles, bumili ng softdrinks, maghain ng de lata—pero hindi natin agad nakikita ang epekto nito sa kalusugan ng ating mga anak.

Mahalagang ituro sa mga kabataan ang kahalagahan ng tamang pagkain at pag-inom ng maraming tubig. Dapat masanay silang kumain ng prutas, gulay, whole grains, at mga pagkaing lutong bahay. Sa mga eskwelahan at barangay, maaari ring magsagawa ng health seminars, feeding programs, at workshops para ipaalala ang kahalagahan ng healthy lifestyle. Isa rin sa mga dapat tutukan ay ang tamang impormasyon sa social media. Dapat maging responsable ang mga influencer, content creator, at maging ang mga fast food chains sa kanilang mga advertisement, lalo na kung ang target ay kabataan.

Bukod dito, dapat ding palakasin ng pamahalaan ang kampanya kontra sa mga produktong nakakasama sa kalusugan ng kabataan. Maaaring magpatupad ng regulasyon sa pagbebenta ng sobrang matatamis na inumin sa mga paaralan, o kaya ay ipagbawal ang pagbebenta ng instant noodles sa loob ng campus. Hindi sapat ang kampanya kung walang konkretong aksyon.

Hindi pa huli ang lahat para sa dalagita mula sa Camarines Norte, ngunit hindi rin madali ang daang kanyang tatahakin. Ang sakit sa kidney ay isa sa mga malulubhang sakit na kadalasan ay panghabambuhay ang gamutan. Nawa’y magsilbi itong aral sa marami sa atin na huwag ipagwalang-bahala ang epekto ng ating kinakain sa pangmatagalang kalusugan.

Ang kalusugan ay hindi lamang responsibilidad ng doktor o ospital. Ito ay nagsisimula sa loob ng tahanan—kung paano tayo nagpapakain, nagtuturo, at nagmumulat sa ating mga anak. Sa mundong puno ng mabilisang solusyon at artificial na pagkain, kailangang bumalik tayo sa natural, sariwa, at balanseng pamumuhay. Dahil sa huli, mahirap hanapin ang lunas kung pinabayaang mag-ugat ang sakit. Ang ating katawan ay dapat alagaan habang maaga pa, lalo na sa murang edad ng ating mga kabataan.