Sa isang tahimik na umaga sa isang public school, abala ang mga batang papasok sa kani-kanilang silid-aralan. May mga tumatakbo, may nagkukuwentuhan, at may mga magulang pang nagmamadaling humabol bago magsara ang gate. Walang sinuman ang nakapansin na may isang batang babae—limang taong gulang lamang—ang papasok na tila ba nagtatago ng isang bagay sa likod ng makapal, hindi pantay, at sobrang matingkad na makeup sa kanyang mukha.

Si Teacher Liana, kilalang mabait at mapagmatyag, ang unang nakapuna. Napatigil siya nang makita ang bata. Ang isang preschooler na may full foundation, bright red lipstick, smudged eyeliner, at eyeshadow na para bang ginamit upang takpan ang isang bagay.

“Miya, bakit ang kapal ng makeup mo ngayon?” malumanay na tanong ng guro.

Hindi tumingin si Miya. Nakayuko. Para bang natatakot.

“Si Mama po ang naglagay,” mahinang sagot niya.

Sa unang tingin, iisipin ng ibang tao na isa lang itong batang napaglaruan ng magulang o ginawang ‘fashion practice.’ Pero sa loob ng instinct ni Teacher Liana, may mali. May kakaiba. At may nakatagong kwento sa likod ng isang batang dapat ay naglalaro pa ng crayons, hindi ng makeup kit.

Dinala niya si Miya sa clinic. Doon niya dahan-dahang kinuha ang wet wipes, huminga nang malalim, at maingat na pinunasan ang pisngi ng bata.

Pero sa bawat pahid, unti-unting lumilitaw ang mga marka—mahahabang pasa, nagkukulay dilaw at violet, at malinaw na bakas ng matitinding pagkapalo.

Napahinto si Teacher Liana. Napa-atras. Nanlamig ang kanyang mga kamay.

Hindi ito simpleng pasa. Hindi ito aksidente.

At sa huling punas, nang lumitaw ang malaking pasa sa ilalim ng mata ni Miya, doon na siya kinilabutan nang tuluyan.

“Miya… ano’ng nangyari sa ’yo?” nanginginig ang boses ng guro.

Umiyak ang bata. Tahimik, pero masakit pakinggan.

“’Wag po… sabi ni Mama huwag kong sabihin… Nilagyan niya ako ng makeup para hindi makita ni teacher…”

Bumagsak ang puso ni Teacher Liana. Sa isang iglap, nagkahugis ang lahat—ang makeup ay hindi kagustuhan. Ito ang takip, ang pantakip sa sakit, ang pantago sa pilat ng isang inosenteng batang hindi dapat makaranas ng ganoong karahasan.

Agad siyang tumawag sa principal. At bago pa siya makapagpatuloy, nasa kamay na niya ang telepono. Isang tawag na alam niyang magbabago ng takbo ng araw na iyon—ng buhay ni Miya.

“911? May bata po kami dito na posibleng biktima ng pang-aabuso.”

Hindi nagtagal ay dumating ang authorities at social workers. Sa unang interview, halos hindi makapagsalita si Miya. Kahit ang simpleng pagtanong kung nasaktan ba siya, tila ba may takot na pumipigil sa kanya.

Pero nang maramdaman niyang ligtas siya, dahan-dahan siyang nagkwento.

“Galit po si Mama… lagi po siyang galit… Kahapon po… tinapon niya yung laruan ko kasi sira daw… tapos hinila niya ’ko… tapos sinaktan…”

Habang umiiyak ang bata, hindi mapigilan ng mga nakikinig ang manginig sa galit at awa. Isang limang taong gulang—hindi marunong magsinungaling sa ganoong paraan, hindi marunong mag-imbento ng sakit.

Ilang minuto lang ang lumipas at dumating ang ina ni Miya. Galit. Nagwawala. Hindi umaamin. Pero nang makita ang pulis, bigla itong nanahimik. At sa pagbungad ng mga pasa na noon ay tinakpan niya ng make-up—napaluhod ito, pero hindi dahil sa pagsisisi. Dahil sa takot na sa wakas ay may nakakita.

Dinala si Miya sa ospital para sa masusing pagsusuri. Lumabas na hindi lamang isa o dalawang beses siyang sinaktan. Maraming beses. Paulit-ulit. At kadalasan ay sa loob mismo ng kanilang tahanan—ang lugar na dapat pinakaligtas para sa isang bata.

Si Teacher Liana, tahimik lang na nakaupo sa hallway habang hinihintay ang report. Pero sa loob niya, isang tanong ang paulit-ulit:

“Paano kung hindi ko pinunasan? Paano kung naniwala akong ‘nag-makeup lang’?”

Doon niya naramdaman ang bigat ng responsibilidad ng isang guro—hindi lang magturo, kundi magiging mata, tenga, at proteksyon ng mga batang walang boses.

Kalaunan, dinala si Miya sa protective custody. Sa unang gabi niya doon, nakatulog siya nang walang takot—unang beses matapos ang matagal na panahon.

At nang dumating si Teacher Liana para dalawin siya, tumakbo si Miya palapit at yumakap.

“Teacher… salamat po… tinanggal n’yo po yung makeup…”

Sa simpleng pangungusap na iyon, alam ng guro na tama ang ginawa niya. Na minsan, ang isang maliit na kilos—isang basang wipe, isang pagtingin nang mas malalim—ay puwedeng makaligtas ng isang buhay.

Ang makeup ay madaling punasan. Pero ang trauma, ang sakit, ang peklat na hindi nakikita—iyon ang matagal mawala.

At ang tanging tanong ngayon:

Kung hindi nakita ng guro ang katotohanan sa likod ng makapal na makeup… ano kaya ang nangyari kay Miya?